روش هاي اندازه گيري دما

اندازه گيري دما بر حسب ساختار آشكار ساز عمدتاً به دو روش زير طبقه‌بندي مي شود :

ــ اندازه گيري دما به روش تماسي

ــ اندازه گيري دما به روش غير تماسي

1-  ساختار دماسنج هاي مورد استفاده در روش تماسي

دماسنج مقاومتي، دماسنج ترموالكتريكي، دماسنج مايع در شيشه و نظاير آنها از جمله دماسنج هايي هستند كه براي اندازه گيري دما به روش تماسي مورد استفاده قرار مي گيرند. به جز دماسنج هاي شيشه اي، اين دماسنج ها بطور كلي شامل يك آشكارساز، يك نشاندهنده و يك انتقال دهنده هستند. 

2-  ساختار دماسنج هاي مورد استفاده در روش غير تماسي

دماسنج تابشي كه در روش غير تماسي مورد استفاده قرار مي گيرد از سه المان اصلي تشكيل شده است كه عبارتند از:

ــ سيستم نوري كه تابش را از جسم مورد اندازه گيري به المان حس كننده منتقل مي كند،

ــ المان حس كننده كه تابش را به سيگنال الكتريكي تبديل مي كند (نظير المان انتقال دهنده فتوالكتريك) و

ــ مدار پردازشگر سيگنال كه سيگنال الكتريكي را به اطلاعات گرمايي تبديل مي كند.

مشخصات سيستم اندازه گيري متناسب با كارايي و عملكرد اين المان هاي اصلي تعيين مي شوند. گستره دمايي قابل اندازه گيري دستگاه عمدتاً بر اساس مشخصه حساسيت متناسب با طول موج المان انتقال دهنده فتوالكتريك تعيين مي شود. با تركيب المان هاي اصلي مي توان انواع دماسنج هاي تابشي را ساخت، از جمله دماسنج تابشي دورنگ، دماسنج اسكن كننده و غيره.

روش‌هاي خاص اندازه‌گيري دما

در برخي موارد بر حسب كاربرد اندازه گيري يا نوع جسم مورد اندازه گيري، استفاده از دماسنج هاي تماسي و غيرتماسي غير ممكن يا نامناسب است. در اين موارد از روش هاي خاص براي اندازه گيري دما استفاده مي شود كه چند نمونه از اين روش ها به شرح زير است:

• جبران جريان گرمايي

هرگاه جسم مورد اندازه گيري در مقايسه با بخش آشكار كننده دماسنج كوچك باشد بطوريكه با اندازه گيري دما به روش تماسي دماي مورد ا ندازه گيري تغيير كند براي جبران جريان گرمايي ايجاد شده از يك منبع گرمايي مناسب استفاده مي شود، بنابراين با عبور جريان گرمايي از بخش آشكار كننده دماسنج اندازه گيري دما در شرايطي بدون اتلاف گرما انجام مي شود. براي اجراي روش فوق، دماسنج هاي سطحي وجود دارند كه در ساختار آشكارساز آنها، يك المان حس كننده اختلاف دما و يك گرم كننده تعبيه شده است.

• تماس لحظه اي

هرگاه تماس مداوم جسم مورد اندازه گيري با دماسنج با مشكل همراه باشد از روش تماس لحظه اي استفاده مي شود. در اين روش بخش آشكار كننده بطور لحظه اي با جسم مورد اندازه گيري تماس برقرار مي كند و دماي جسم مورد اندازه گيري در آن لحظه با توجه به تغيير دماي المان حس كننده نسبت به زمان تخمين زده مي شود.

• ترموكوپل هاي يكبار مصرف

هرگاه بعلت گرماي زياد جسم مورد اندازه گيري تماس مداوم جسم با دماسنج با مشكل همراه باشد براي اندازه گيري دما از ترموكوپل يكبار مصرف استفاده مي شود. در اين روش بخش آشكار كننده از نوع يكبار مصرف است و براي هربار اندازه گيري دما تعويض مي شود.

• دماسنج با نشاندهي رنگي

در اين روش براي تخمين دماي جسم مورد اندازه گيري، ماده اي كه متناسب با دما تغيير رنگ دهد روي جسم مورد اندازه گيري چسبانده مي شود.